Vitamine D, weerstand en corona. Zouden er dan tóch verbanden zijn?
Corona en vitamine D, je hoort niet anders momenteel. Immunologen en wetenschappers schrijven steeds vaker over vitamine D in kranten en op social media. En ook op televisie in talkshows horen we de experts er steeds vaker over. Wat extra aandacht voor deze ‘zonneschijn’-vitamine is daarom wel op zijn plaats.
Wat is vitamine D?
Vitamine D is een vetoplosbare vitamine. Vitamine D is o.a. van belang is voor de absorptie van calcium uit voeding, bijvoorbeeld voor de botopbouw. Vitamine D helpt ook ondersteunen bij depressieve klachten, omdat bij voldoende vitamine D ons lichaam meer serotonine aanmaakt, wat ook wel het ‘gelukshormoon’ wordt genoemd.
Een groeiend aantal onderzoeken laat zien dat vitamine D ook, direct of indirect, de activatie van talloze genen reguleert, waaronder genen die betrokken zijn bij regulatie van groei, differentiatie en vernietiging van cellen. Vitamine D is nodig voor een goed functionerend immuunsysteem en voor de insulineproductie en daarmee wordt een tekort aan vitamine D in verband gebracht met minder afweer en insulineresistentie.
Kun je zelf vitamine D aanmaken?
Vitamine D is een van de weinige vitamines die het lichaam zelf kan maken. Onder invloed van UVB uit zonlicht wordt in de huid vitamine D gevormd. Dit gaat als volgt: Als de zon op onze huid valt dan is de huid in staat om vanuit een metaboliet van cholesterol (7-dehydrocholesterol) provitamine D aan te maken, waaruit vervolgens cholecalciferol (vitamine D3) wordt gemaakt. Cholecalciferol wordt in de lever omgezet tot calcidiol (25-hydroxyvitamine D3) en ten slotte in de nieren tot calcitriol (1,25-dihydroxyvitamine D3), de biologisch actieve vorm van vitamine D.
De vitamine D-voorraad wordt met name opgebouwd door voldoende blootstelling aan zon in de zomermaanden. Als je elke dag 15-30 minuten buiten in het zonnetje zit, wandelt of fietst, krijg je voldoende zonlicht op je huid om vitamine D aan te maken. Er moet wel voldoende zonkracht zijn, nl. tenminste zonkracht 3 en je mag dan natuurlijk ook geen anti-zonnebrand gebruiken. Bescherm jezelf wel weer tegen te felle zon na 30 minuten, want de zon is een belangrijke veroorzaker van huidkanker. De zon moet wel hoog genoeg staan. Je kunt dat testen door je schaduw te meten. Als je schaduw langer is dan je eigen lengte, zal er helaas geen vitamine D aangemaakt worden. In de wintermaanden, met name in de periode februari-maart, is de concentratie vitamine D in ons lichaam dus veel lager dan in de zomer. Zeker in de winter is gebruik van een supplement aan te raden.
Welke vormen vitamine D zijn er?
Er zijn vijf vormen van vitamine D (D1 t/m D5), hiervan zijn er twee relevant, namelijk D2 en D3. Vitamine D3 is daarbij krachtiger en effectiever dan D2.
Vitamine D is in voeding en supplementen aanwezig als vitamine D2 (van plantaardige oorsprong) of . D3 (van dierlijke oorsprong). Vitamine D2 zit van nature in korstmossen en schimmels (zoals kaas en paddenstoelen). Vitamine D3 zit van nature in vette vis (zoals haring, zalm en makreel), in vlees en in eieren.
De gemiddelde vitamine D-inname via de voeding is beperkt, ondanks dat er in Nederland vitamine D aan voedingsmiddelen wordt toegevoegd aan margarine, halvarine en smeerbaar bak- en braadvet.
Hoeveel vitamine D hebben we nodig?
De Gezondheidsraad adviseert op dit moment extra vitamine D in de vorm van supplementen voor een aantal groepen. Aan kinderen tot 4 jaar, volwassenen met een getinte/donkere huid of die weinig buiten komen (< 15-30 min/dag), vrouwen met de leeftijd tussen 50-69 jaar en zwangere vrouwen wordt 10 mcg (= 400 IE) per dag geadviseerd en aan mannen en vrouwen ouder dan 70 jaar wordt 20 mcg (= 800 IE). Dit advies geldt sinds 2012, daarvoor was het de helft van het hiervoor genoemde advies.
De EFSA (Europese voedsel- en warenautoriteit) heeft in 2016 nieuwe aanbevelingen gedaan voor vitamine D-inname. Voor iedereen van 1 jaar is het advies 15 microgram (mcg)/dag, ook voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Voor kinderen van 7-11 maanden geldt een advies van 10 mcg/dag. Dit is dus duidelijk hoger dan de Nederlandse richtlijnen.
Nog belangrijker dan wat je inneemt is de hoeveelheid die er in het lichaam wordt opgenomen en wat je lichaam dus kan gebruiken. Daarnaast is de activatie van vitamine D naar de biologisch actieve vorm nodig. Inname van vitamine D lijkt effectiever in combinatie met magnesium. Voor de activatie en werking van vitamine D is namelijk magnesium nodig en veel mensen hebben hier een tekort aan. Daarom heeft de combinatie van vitamine D met magnesium mogelijk een beter effect dan vitamine D afzonderlijk.
Gebreksziekte voorkomen of optimale gezondheid?
Hebben we genoeg aan dagelijks deze 10 mcg tot 70 jaar en 20 mcg daarboven? Dat is nog maar de vraag. In de NHG-standaard voor laboratoriumdiagnostiek Vitamine D-deficiëntie gaat men uit van tenminste 30 nmol/l in bloed voor calcidiol (25-hydroxyvitamine D3) voor mensen jonger dan 70 jaar en 50 nmol/l voor mensen ouder dan 70 jaar. De Gezondheidsraad heeft de streefwaarden afgeleid van de niveaus van suppletie met vitamine D die het risico op ‘harde’ klinische eindmaten (fracturen, rachitis) verminderen.
Rachitis of Engelse ziekte is echter een botaandoening bij jonge kinderen die ontstaat door een tekort aan vitamine D en calcium. Dat is een gebrekziekte, net zoals scheurbuik een gebrekziekte is bij een tekort aan vitamine C. Dan is er dus al een tekort in het lichaam. Echter een tekort opheffen is iets anders dan er voor zorgen dat het lichaam de optimale hoeveelheid vitamine D tot zijn beschikking heeft. Daarnaast gaat een huisarts alleen mensen ouder dan 70 jaar behandelen of als er aangetoond sprake is van osteoporose (botontkalking). “Voor toepassing ter preventie van vitamine D-deficiëntie in het algemeen, en bij de behandeling van personen < 70 jaar met een (ernstige verdenking op) vitamine D-deficiëntie is nog geen advies vastgesteld” (Farmacotherapeutisch Kompas).
In de NHG-standaard is ook te lezen dat er discussie is over de te hanteren streefwaarden. In andere Europese landen wordt vaak voor alle leeftijdsgroepen een streefwaarde van 50 nmol/L aangehouden. Soms wordt een streefwaarde van 60, 75 of 100 nmol/L aanbevolen. Er is echter onvoldoende bewijs voor het effect van suppletie met vitamine D bij hogere streefwaarden op klinisch relevante uitkomstmaten.
80 (of meer) is prachtig!
Waar komen die hogere streefwaarden nu vandaan? Uit onderzoeken is gebleken dat waardes van boven de 100 nmol/l beschermt tegen allerlei ziektes, met name kanker (zie afbeelding). Hier is te zien wat het percentage vermindering van de incidentie van ziekten bij verschillende vitamine-D-bloedserumniveaus is. Hieruit concludeerden onderzoekers dat de aangeraden preventieve bloedwaarde tussen de 100 nmol/l en 150 nmol/l zouden moeten liggen.
In Nederland doet de reguliere geneeskunde vrijwel niets met deze onderzoeken, want hier is men gericht op behandeling van ziekte en klachten, niet op preventie. Slechts 3% van de zorg ging in 2012 naar preventie volgens het RIVM en dat is bedroevend weinig.
Gelukkig zeggen vooruitstrevende huisartsen tegenwoordig ‘tachtig is prachtig’ waarmee ze 80 nmol/l bedoelen. Hierbij neemt de kans op hart- en vaatziekten al met 25% af en de kans op borstkanker met 30%. De kans op valincidenten bij vrouwen neemt met 70% af. Bij hogere waarden ga je pas echt preventief te werk. Dan neemt de kans op diabetes met 25-66%, botbreuken met 25 tot 50%, multiple sclerose met 33 tot 54% af en alle soorten kanker gecombineerd met 35%. Als een huisarts de waarde van 30 of 40 nmol/l al voldoende vindt, dan durft hij/zij waarschijnlijk niet van de richtlijnen af te wijken, of heeft zijn/haar huiswerk niet gedaan.
Bestaat er een kans op teveel vitamine D?
Een te hoge vitamine D inname kan alleen voorkomen als gevolg van langdurig te veel supplementen gebruiken. Bij langdurig gebruik van hoge doseringen boven de aanvaardbare bovengrens kunnen kalkafzettingen in het lichaam ontstaan. Dit veroorzaakt erge dorst, vermoeidheid, verwardheid, duizeligheid, overgeven, buikpijn, geen eetlust en misselijkheid. Er wordt pas van een vitamine D vergiftiging gesproken als de waarden in het bloed 375 nmol/l of hoger bedraagt. Met een normale voeding en het opvolgen van het advies voor inname speelt dit niet.
Ook langdurige blootstelling aan zonlicht geeft geen risico op een teveel aan vitamine D. De huid regelt dan namelijk de aanmaak. In de praktijk komt een overdosis bij gezonde mensen zelden voor.
Wat is nu de relatie tussen Corona en vitamine D?
Het is al langer bekend dat vitamine D kan beschermen bij infecties van de luchtwegen. Een publicatie in Nutrients uit april 2020 liet zien dat een gezonde vitamine D status helpt beschermen tegen besmetting met het griepvirus, en mogelijk ook met het coronavirus. Vitamine D kan via verschillende mechanismen het risico op infecties verminderen. Die mechanismen omvatten het verlagen van de replicatiesnelheid van het virus en het verminderen van concentraties van cytokines die de ontsteking veroorzaken, die de slijmvliezen van de longen beschadigt, wat leidt tot longontsteking.
Verschillende observationele en klinische onderzoeken meldden dat suppletie met vitamine D het risico op influenza verminderde, terwijl andere dat niet deden. Bij een observationeel onderzoek is het lastig om directe verbanden te leggen, omdat mensen die extra risico lopen op Corona vaak óók een lage spiegel vitamine D hebben. Het gaat om ouderen, mensen met overgewicht of mensen met een onderliggende ziekte. Een lagere vitamine D status hangt sowieso samen met een minder goede gezondheid. Er wordt niet onweerlegbaar vastgesteld dat een vitamine D-tekort infecties veroorzaakt. Het toont alleen aan dat er een bepaald verband tussen beide is. Er kan dus ook dat een derde factor in het spel zijn die zowel het vitamine D-tekort als de verhoogde vatbaarheid voor het virus veroorzaakt.
Bewijs dat ondersteunt dat vitamine D helpt bij het verminderen van het risico op Corona:
- het feit dat de uitbraak plaatsvond in de winter, wanneer de concentratie vitamine D in het lichaam het laagst is
- het aantal gevallen op het zuidelijk halfrond tegen het einde van de zomer laag is
- vitamine D-tekort bijdraagt aan plotselinge ontstekingsreactie in de longen
- het sterftecijfer toeneemt met de leeftijd en in combinatie met andere chronische ziekten, die allebei verband houden met een lagere concentratie vitamine D.
Om het risico op infectie te verkleinen, wordt in deze publicatie in Nutrients aanbevolen dat mensen met een risico op griep of Corona overwegen om gedurende enkele weken hoge doses vitamine D3 in te nemen, zodat de hoeveelheid calcidiol in het lichaam snel wordt verhoogd (eerst 10.000 IE/dag, gevolgd door 5000 IE/dag). Het doel zou moeten zijn om concentraties van 100-150 nmol/l te bereiken.
Om de aanbevelingen uit deze publicatie te evalueren, moet er meer onderzoeken worden gedaan, onder grote populaties. Het kan echter makkelijk een aantal jaren duren voordat er genoeg van deze studies zijn uitgevoerd en intussen zullen mensen op de IC belanden en mogelijk overlijden. Daarom hoor je momenteel zoveel over de rol van vitamine D in de strijd tegen corona in de media. De conclusie zou evenwel kunnen zijn dat je wel alvast je vitamine D status kunt verhogen, want waarom zou je wachten als je met zo’n eenvoudig middel zoveel kunt bereiken? Door een veilige hoeveelheid vitamine D in te nemen tijdens de winterperiode en tijdens de huidige Corona-pandemie zou je mogelijk een COVID-19 infectie kunnen voorkomen en kunnen de gevolgen minder ernstig zijn wanneer er toch een infectie optreedt.
De beste preventieve maatregel is een gezonde leefstijl !
Alles wat je met deze informatie doet, is jouw eigen verantwoordelijkheid. Het is wel zo dat er de laatste tijd steeds meer onderzoeken zijn die bewijs lijken te geven voor het belang van een goede vitamine D status in verband met corona. Natuurlijk kun je niet zeggen dat je geen corona krijgt als je maar voldoende vitamine D gebruikt. Evenmin is het zo dat je te weinig vitamine D gebruikt hebt als je wél corona krijgt. Toch zijn verbanden aangetroffen. Anderzijds heeft vitamine D nog vele andere nuttige functies in ons lichaam en hebben de meeste mensen een te lage vitamine D status.
De beste preventieve maatregel tegen Corona, naast een goede vitamine D status? Een gezonde leefstijl. Ook dat lees je tegenwoordig overal. Het is eigenlijk een kwestie van gezond verstand.
Ben je er klaar voor?
Ben jij klaar om op een natuurlijke manier jouw weerstand te verhogen? Wat vind je ervan om resultaten te behalen in slechts 3 maanden?
Ik wil zoveel mogelijk ondernemende vrouwen helpen om een optimale gezondheid en vitaliteit te bereiken. Ik weet dat mijn Programma voor Meer Energie en Vitaliteit van 3 maanden dat zal doen. Daarom heb ik besloten om 10% korting te geven op het ONLINE Programma. Als je weinig energie hebt, een slechte weerstand of een ander gezondheidsprobleem, of moeite hebt gehad om extra kilo’s kwijt te raken en elk dieet onder de zon hebt geprobeerd, dan is dit Programma voor Meer Energie en Vitaliteit iets voor jou! Het zal je leven voor altijd veranderen!
Met het ONLINE Programma voor Meer Energie en Vitaliteit maak je de juiste voedingskeuzes, zodat je gezonder en vitaler kunt worden en jouw ideale gewicht gaat vinden. Het gaat om het veranderen van eetgewoonten met mijn hulp en 1-op-1 ondersteuning, zowel online als offline. Ik sta voor je klaar met advies, aanmoediging en tips. Je krijgt praktische instructies over hoe je jouw gezondheidsprobleem kunt ondersteunen. Op een gezonde manier leer je koken met veel vezels, geen toegevoegde suikers en geen gluten. Je leert hoe je de rest van je leven gezond én lekker kunt eten. Neem contact op voor een gratis kennismakingsgesprek van een half uur: stuur een mail naar miranda@switchyourbody.nl of bel 06 36 27 09 86.
Als je mijn blogs niet wilt missen, registreer je dan HIER. Je ontvangt dan ook de gratis leefstijlplanner die ik voor je gemaakt heb.
Naar een betere gezondheid….., zonder dieet,
Miranda
