Koffie en Cafeïne. Gezond of niet?
Koffie is na water de op één na meest geconsumeerde drank ter wereld. Er zijn veel mensen die de dag beginnen met een kopje koffie om op gang te komen. Maar is het gezond? En zijn er alternatieven voor het drinken van koffie? Deze blog gaat helemaal over koffie en aan het einde vind je een recept voor een zeer verslavende boterkoffie.
Koffie, wat is dat eigenlijk?
Koffie wordt gemaakt van koffiebonen. Koffiebonen zijn de zaden van de bessen van de koffieplant, bestaande uit twee bonen die tegen elkaar worden gedrukt. Daarom heeft de bekende boon aan één zijde een afgeplatte vorm. Voordat je er koffie van kunt zetten, heeft de koffieboon al veel processen ondergaan. Het wordt met de hand geplukt, gedroogd, geroosterd en vervolgens gemalen.
Energie boost
Koffie bevat cafeïne. Cafeïne is een stimulerend middel. Het geeft je een energieboost en is de reden dat mensen ‘s ochtends eerst een kopje koffie willen drinken om wakker te worden. Dat is natuurlijk mooi, maar probeer er niet te afhankelijk van te worden. Want voor alles geldt dat je met mate kunt genieten en er beter niet verslaafd aan moet raken. Dat is logisch, nietwaar!
Wat is cafeïne?
Maar wat is cafeïne eigenlijk? De koffieplant maakt cafeïne om ervoor te zorgen dat natuurlijke vijanden op afstand blijven. Op deze manier houdt de plant insecten en ziekteverwekkers weg. Dit heeft natuurlijk ook gevolgen voor de mens. Zowel positief als negatief.
Positieve eigenschappen van cafeïne zijn:
Het werkt stimulerend en verbetert de prestaties. Als je iets belangrijks moet doen, kan een kop koffie van tevoren je op weg helpen. De cafeïne uit de koffie wordt in het bloed opgenomen en komt zo in de hersenen. Zowel het energieniveau, het humeur, het geheugen, de reactiesnelheid en de waakzaamheid verbeteren door cafeïne.
Koffie geeft je een onmiddellijke energieboost. Cafeïne verhoogt het adrenalineniveau in het bloed. Dit is het ‘vecht of vlucht’ hormoon, bedoeld om ons lichaam voor te bereiden op zware fysieke inspanning. Daarnaast zet cafeïne vetcellen aan om lichaamsvet af te breken, waardoor het vet in het bloed terechtkomt en als brandstof kan worden gebruikt.
Het verhoogt de alertheid door de productie van dopamine. Dit is slechts van korte duur en daarom zal je de alertheid ook snel weer verliezen.
Cafeïne is een antioxidant. Het beschermt je lichaam tegen vrije radicalen die aanvallen doen op je lichaam en ziekten kunnen veroorzaken.
Koffie remt de aanmaak van vetcellen. Daarnaast is cafeïne één van de weinige natuurlijke stoffen waarvan bewezen is dat ze vetverbranding bevordert. Deze stof is daarom te vinden in bijna elk commercieel vet verbrandend supplement. In verschillende onderzoeken is aangetoond dat cafeïne het metabolisme met 3–11% kan verhogen.
Naast positieve eigenschappen heeft cafeïne helaas ook minder positieve eigenschappen.
Enkele negatieve eigenschappen van cafeïne:
Bij de positieve eigenschappen noemde ik de aanmaak van dopamine. Dopamine geeft je een heel goed gevoel voor een korte tijd. Mooi toch? Want wie houdt er niet van om beloond te worden? Het is heel fijn om een schouderklopje in de vorm van dopamine te krijgen. Het negatieve aspect van dopamine is echter dat je eraan verslaafd kunt raken. Zonder kun je dan ontwenningsverschijnselen zoals hoofdpijn en vermoeidheid krijgen. Bovendien heb je ook steeds meer nodig voor hetzelfde effect.
Veel koffie en dus veel cafeïne kan je een verhoogde bloeddruk geven. Volgens een onderzoek kan de cafeïne in koffie je aderen acuut doen verstijven. Je aderen horen mee te bewegen op je hartslag. Kan dat niet, dan komt er meer druk op de aderen, met een verhoogde bloeddruk als gevolg. Sommige mensen ervaren ook een verhoogde hartslag en een opgejaagd gevoel. Dit alles gebeurt als je de limiet van 400 milligram cafeïne per dag overschrijdt, het equivalent van 4 kopjes. Ik adviseer je daarom niet meer dan 2 koppen per dag te gebruiken.
Koffie kan slaapproblemen veroorzaken. De ene persoon zal meer problemen hebben met slapen dan de andere. Veel mensen drinken ‘s avonds geen koffie meer omdat het hen wakker houdt. Nachtrust is erg belangrijk om te herstellen. Kun je echt niet zonder, kies dan voor een cafeïnevrije variant.
Koffie verhindert de opname van mineralen. En dat is heel jammer. Mineralen zijn essentiële stoffen voor een gezond lichaam. Ik adviseer als orthomoleculair therapeut vaak een vitamine- en mineraalsupplement. Wanneer je tegelijkertijd veel koffie drinkt, dweil je in feite met de kraan open, de goede stoffen worden niet goed opgenomen en gaan verloren.
Koffie bevordert de aanmaak van vetcellen. Inderdaad, koffiedrinken kan ook dik maken. Zoals al bij de positieve eigenschappen genoemd is, verhoogt cafeïne de afgifte van adrenaline. Dit is de kick die koffiedrinkers zo waarderen. Onder invloed van adrenaline en cortisol wordt er extra glucose vrijgemaakt uit de lever en de spieren, waardoor de bloedsuikerspiegel verhoogd wordt. Vaak nemen we er dan ook wat lekkers bij, want ook van suiker krijgen we snel energie. De pancreas of alvleesklier gaat dan veel insuline produceren om alle suikers te verbranden. Dat lukt niet volledig, en het teveel aan suiker worden omgezet in vet. Als gevolg van de aangemaakte insuline gaat de bloedsuikerspiegel weer dalen, met als gevolg nervositeit en vermoeidheid. Veel mensen drinken daarom de hele dag koffie om zich (tijdelijk) weer beter te voelen.
Kun je van je bakkie troost genieten zonder de nadelige effecten? Jazeker, er zijn alternatieven.
100% Arabica
Eerst is er de Arabica-koffie. Deze koffie groeit op een grotere hoogte dan andere soorten. Omdat het hoger in de bergen ook kouder is, komen er minder insecten en ziekteverwekkers voor. Hierdoor produceert de koffiestruik van nature minder cafeïne en daarom bevat Arabica koffie minder cafeïne in vergelijking met andere koffiesoorten zoals Robusta.
Cafeïnevrije koffie
Veel mensen kiezen ervoor om ‘s avonds cafeïnevrije koffie te drinken, zodat hun slaap niet wordt verstoord. Je denkt misschien dat dit een goed idee is. Maar het lijkt erop dat het cafeïnevrij maken van koffie kankerverwekkend kan zijn. Om koffie cafeïnevrij te maken, worden bepaalde chemicaliën gebruikt die niet erg gezond zijn. Dus ook als je cafeïnevrije koffie drinkt geldt: drink het met mate.
Koffie of cichorei?
Heb je wel eens gehoord van “nepkoffie” of “surrogaatkoffie“? Ook wel bekend als “armeluiskoffie“. Deze warme drank smaakt naar koffie, maar is gemaakt van de geroosterde wortel van de cichorei in plaats van koffiebonen. Cichorei behoort tot de familie van andijvie en witlof en heeft een bittere smaak. Cichorei koffie bevat geen cafeïne maar werkt toch ontspannend en het is populair bij degenen die proberen hun cafeïne-inname te verminderen. Het is een geweldig drankje om je insulinegehalte onder controle te houden, maar het bevat veel meer acrylamide.
Acrylamide ontstaat als bijproduct bij verhitting van met name zetmeelrijk voedsel, zoals aardappelen en graanproducten. Het is heel waarschijnlijk kankerverwekkend voor de mens. De reden waarom ik cichoreikoffie ook niet aanbeveel, is dat er veel koolhydraten in cichorei zitten. Je zou echter kunnen overwegen een mix van gewone koffie en cichorei te drinken, als je echt verslaafd bent en niet zonder koffie kunt. Let op: voor zwangere vrouwen is cichorei niet geschikt omdat het baarmoederkrampen kan veroorzaken.
Boterkoffie
Boterkoffie is koffie die beter is voor je gezondheid. Een andere naam hiervoor is bulletproof koffie. Een heerlijk drankje dat je elke ochtend als ontbijt kunt nuttigen zonder je schuldig te voelen en het heeft geen invloed op je bloedsuikerspiegel. Je voelt je verzadigd en je hebt genoeg energie om de hele ochtend door te gaan. De goede vetten in deze drank zullen het lichaam dwingen om direct over te schakelen naar vetverbranding. Allemaal supergezonde aspecten maar bovenal is het ook erg lekker! Daarom is het het beste om het op een rustig moment te drinken, want dan kun je er nog meer van genieten.
Recept voor boterkoffie
Doe voor 1 glas boterkoffie het volgende in een mengbeker:
- opgewarmde sojamelk
- stevia naar smaak
- een koffielepel MCT olie (nog gezonder dan kokosolie)
- een koffielepel ghee (dit is geklaarde boter) of roomboter
Overgiet het mengsel met vers gezette koffie en meng het in de blender. Het resultaat is een heerlijke beker romige boterkoffie.
Wil je stoppen of minder koffie drinken?
Wil je jouw koffie-inname verminderen? Maar vind je het moeilijk? Dan heb ik een nuttige tip. Poets je tanden! Menthol en koffie zijn absoluut geen vrienden van elkaar en als je je tanden hebt gepoetst en een slokje koffie neemt, weet je niet hoe snel je het moet uitspugen. Op deze manier kunt je jouw koffie-inname op een natuurlijke manier verminderen, als je dat wilt tenminste.
Laatste tip: drink altijd een glas water bij je koffie, dan drink je nooit teveel.
Als je regelmatig mijn leefstijltips, nieuwtjes en de link naar de blog wilt ontvangen, registreer je dan HIER. Je ontvangt dan geen dieet, maar de leefstijlplanner die ik voor je heb gemaakt.
Naar een betere gezondheid….., zonder dieet,
Miranda